بررسی انواع مهره قفل شونده
مهره قفل شونده یا مهره لاکشونده، نوعی پیچ است که دارای یک قفل کننده یا لاک میباشد که باعث میشود پیچ در مقابل جابجایی و باز شدن غیرمجاز مقاومت کند.
این نوع پیچ در بسیاری از مواردی که نیاز به جلوگیری از باز شدن غیرمجاز پیچها و مهرهها داریم، مورد استفاده قرار میگیرد.
برای مثال، در صنایع خودروسازی، مهرههای قفل شونده در قسمتهایی که نیاز به پیچبندی محکم و ایمنی بیشتری دارند مانند تعویض لاستیک، استفاده میشوند.
همچنین، در برخی ساختمانها و تاسیسات، این نوع پیچ برای ارتباط قطعات با یکدیگر به کار میرود.
مهره قفل شونده معمولا از فولاد ضد زنگ یا فولاد کربنی با پوشش ضد زنگ ساخته میشود و در انواع و ابعاد مختلف در بازار موجود میباشد.
گاه بر اثر نیروهای ارتعاشی مداوم ممکن است اتصالات شل شوند، در این چنین شرایطی، از مهره قفل شونده استفاده میشود.
مهره قفل شونده به سه گروه تقسیم میشود:
مهرههای دارای یک حلقه پلاستیکی که مانع از شل شدن پیچ میشوند،
مهرههایی که برای ثابت نگهداشتن مهرههای معمولی استفاده میشوند و مهرههای فلزی که در حین اتصال تغییر شکل مییابند و اتصال محکمی برقرار میکنند.
بررسی انواع مهره قفل شونده (Lock Nut) و کاربرد آنها
برخی اوقات در اتصالات، وجود نیروها و ارتعاشات بسیار موجب باز شدن پیچ و مهرههای معمولی میشود
و یا ممکن است اجزا و قطعات نرم در سیستم اتصالی در نتیجه اعمال تنش فشاری دچار تغییر شکل و ساییدگی شوند،
در چنین شرایطی میبایست از مهره قفل شونده استفاده نمود. به طور کلی، عبارت مهره قفل شونده به سه گروه از انواع مهره اطلاق میشود:
دسته اول مهرههایی هستند که یک حلقه پلاستیکی درون آنها وجود دارد (Nylon Insert lock nut)،
در این نوع مهرهها به دلیل کوچکتر بودن حلقه پلاستیکی نسبت به سایز پیچ و مهره، ورود و خروج پیچ دشوار است و
همچنین در طی زمان و اعمال نیروهای ارتعاشی، از شل شدن اتصال جلوگیری مینماید. اما به دلیل وجود
حلقه پلاستیکی، از این نوع مهره در مکانهایی که دما بالاست نمیتوان استفاده نمود.
گروه دوم مهرههایی هستند که مانند مهرههای گروه اول بوده اما ضخامت کمتری دارند
(Nylon Insert Jam Lock Nut) و برای نگهداشتن مهرههای معمولی با ضخامت
بیشتر از آنها استفاده میشوند. از این نوع مهرهها نیز نمیتوان در مکانهایی با دمای بالا استفاده نمود.
گروه سوم مهرههایی هستند که ناحیه بالایی رزوه به هنگام اتصال تغییرشکل مییابد
(Prevailing Torque Lock Nut) و این نوع مهره را نمیتوان مجدد استفاده نمود. علاوه
بر این، از این نوع مهره قفل شونده نمیتوان در پیچهای بلند استفاده نمود زیرا که ممکن است
در اثر نیروی گشتاوری اعمال شده، خاصیت قفل شوندگی خود را از دست دهد
مهره قفل شونده DIN 6967
این نوع مهره قفل شونده، که به آن مهره واشر قفلی نیز گفته میشود، بر اساس استاندارد DIN 6967 تولید میشوند.
معمولا از جنس فولاد کربنی و فولاد آلیاژی گریدهای A2 304 و A4 316 ساخته میشود.
این گروه از مهرههای قفل شونده، دارای مقاومت به خوردگی بالایی هستند و علاوه بر آن، برای افزایش مقاومت سطحی آنها،
از آبکاری گالوانیزه (سرد و گرم) و یا داکرومات استفاده میشود. بیشترین کاربردشان، در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی است.
مزایای مهره قفل شونده
مهره قفل شونده دارای مزایای زیادی است که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ایمنی بیشتر: این نوع پیچ با داشتن قفل کننده، مقاومت بیشتری در برابر باز شدن غیرمجاز دارد، بنابراین احتمال حادثه و نقص در کار به دلیل باز شدن غیرمجاز پیچ را به حداقل میرساند.
2- راحتی در نصب و استفاده: مهره قفل شونده به راحتی نصب و استفاده میشود و به عنوان یک جایگزین ساده برای پیچ و مهرههای سنتی میتواند استفاده شود.
3- مقاومت در برابر لغزش: مهره قفل شونده به خاطر قفل کنندهای که دارد، در برابر لغزش مقاومت بیشتری دارد.
4- ماندگاری بیشتر: به دلیل استفاده از مواد با کیفیت بالا در ساخت مهره قفل شونده، طول عمر و ماندگاری آن بیشتر است.
به طور کلی، استفاده از مهره قفل شونده در مواردی که نیاز به ایمنی بیشتر و جلوگیری از باز شدن غیرمجاز پیچها و مهرهها داریم، به عنوان یک جایگزین مناسب برای پیچ و مهرههای سنتی میتواند مزیتهای بسیاری داشته باشد.
معایب مهره قفل شونده
هر چند که مهره قفل شونده دارای مزایای بسیاری است، اما همانطور که در هر محصولی، معایبی نیز دارد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- قیمت بالاتر: به دلیل داشتن فناوری بیشتر و قابلیت قفل کننده، هزینه مهره قفل شونده نسبت به مهره ساده، بیشتر است.
2- نیاز به ابزار خاص: برای نصب و خارج کردن مهره قفل شونده، به ابزار خاصی نیاز داریم که اگر در دسترس نباشد، ممکن است به مشکلاتی برای کاربر منجر شود.
3- حساسیت به شرایط زیست محیطی: برخی از مهرههای قفل شونده، به شرایط زیست محیطی حساسیت بیشتری دارند و ممکن است در برخی از شرایط آب و هوایی نظیر رطوبت و خوردگی، کارایی و عمر مفید آنها کاهش یابد.
4- انتخاب نادرست سایز: در صورت انتخاب نادرست سایز مهره قفل شونده، ممکن است به مشکلاتی برای کاربر منجر شود.
به طور کلی، استفاده از مهره قفل شونده در مواردی که نیاز به ایمنی بیشتر داریم، به عنوان یک جایگزین مناسب برای پیچ و مهرههای سنتی میتواند مزایا و معایب خود را داشته باشد و باید در هنگام انتخاب، به این نکتهها توجه کرد.
کاربرد مهره قفل شونده در صنایع
مهره قفل شونده در صنایع مختلف بسیار کاربرد دارد و به دلیل ویژگیهای ایمنی، از جمله انتخاب مناسب برای برخی کاربردها است. برخی از کاربردهای مهره قفل شونده عبارتند از:
1- خودروسازی: در صنعت خودروسازی، مهره قفل شونده برای برخی قطعات بسیار مهم مانند لولههای ترموستاتی، موتور، پمپها و سیستم تعلیق استفاده میشود.
2- صنایع هوایی: در صنعت هواپیماسازی، مهره قفل شونده برای برخی قطعات بسیار حساس مانند سیستمهای آزمایش فشار، اتصالات فلزی و تسمههای نقاله استفاده میشود.
3- صنایع نفت و گاز: در صنایع نفت و گاز، مهره قفل شونده برای اتصالات لولههای نفتی و گازی و همچنین برای سیستمهای ایمنی نصب میشود.
4- صنایع پتروشیمی: در صنایع پتروشیمی، مهره قفل شونده برای برخی اتصالات لولههای پتروشیمی، سیستمهای فرایندی و سیستمهای پمپاژ استفاده میشود.
5- صنایع دریایی: در صنایع دریایی، مهره قفل شونده برای برخی از اتصالات کشتیها مانند سیستم تعلیق، سیستمهای آبگرمکن و سیستمهای توزین استفاده میشود.
به طور کلی، مهره قفل شونده در صنایع مختلف، به دلیل ویژگیهای ایمنی و قابلیت حفاظت از قطعات حساس، استفاده میشود.