پیچ و مهره های که گالوانیزه نمی شوند

برخی از پیچ و مهره ها با تنسایل بالا می توانند آبکاری گالوانیزه گرم شوند و برخی دیگر نمی توانند. در صنعت پیچ و مهره های سازه ای و سوله ای اصطلاح “تنسایل بالا” به پیچ و مهره هایی اطلاق می شود که روی آنها عملیات حرارتی گرما و سرمایش سریع صورت گرفته باشد تا به درجه قابل قبولی از سختی و استحکام برسند. دوموضوع مهم برای تعیین اینکه پیچ و مهره می تواند آبکاری گالوانیزه گرم شود یا خیر باید مورد توجه قرار گیرد.

موضوع تردی و شکست هیدروژن

موضوع اول معروف به شکست هیدروژن می باشد که زمانی اتفاق می افتد که اتم هیدروژن در حین مرحله شستشو با اسید – اسید سولفوریک و یا اسید هیدروکلریک – در مرحله آماده سازی پیچ و مهره ها برای آبکاری گالوانیزه گرم جذب فولاد سطحی می شود. این پدیده باعث کاهش خاصیت چکش خواری فولاد و ترد شدن آن و در نهایت شکست پیچ و مهره در اثر اعمال بار و یا ضربه می شود.

با توجه به استاندارد ASTM A143 مربوط به محافظت پیچ و مهره ها در برابر شکست هیدروژنی اینگونه قید گردیده است
پدیده شکست هیدروژنی فولاد در پیچ و مهره هایی از اهمیت ویژه برخوردار است که استحکام کششی آنها از 150 ksi و یا 1100 Mpa تجاوز می کند.
طبق این بیان از این استاندارد و طبق جدول تهیه شده توسط مهندسین صنایع پیچ و مهره آژاکس که در زیر برای شما آورده شده است، پیچ و مهره های استاندارد ASTM A490, ASTM A453 grade BD, SAE J429 Grade 8 مواردی هستند که سختی بالا تر از حد مجاز برای آبکاری گالوانیزه گرم را داشته و در معرض شکست هیدروژنی هستند و آبکاری گالوانیزه گرم برای آنها ممنوع می باشد. در جدول سختی بر حسب راکول قید شده است.

اثر گرمایش و سرمایش سریع و پیچ و مهره های با عملیات حرارتی

نگرانی دیگری که در مورد پیچ و مهره ها با استحکام بالا وجود دارد موضوع کاهش استحکام آنها طی عملیات آبکاری گالوانیزه گرم و اعمال حرارت آن می باشد. دمایی که در طی گالوانیزه گرم به پیچ و مهره ها اعمال می شود بین 420 الی 460 درجه می باشد. اما سوالی که مطرح است این است که آیا این دما برای تغییرات خواص مکانیکی پیچ و مهره ها کافیست؟

پاسخ تئوری به این سوال منفی است. اما آنچه در عمل روشن می شود آن است که اعمال گرما به پیچ و مهره یعنی همان حرارتی که طی عملیات حرارتی باعث افزایش استحکام پیچ شده است در اینجا می تواند به کاهش استحکام بیانجامد. اما سوالی که مطرح است این است که تا چه اندازه حرارت برای تغییر خواص مکانیکی پیچ و مهره لازم است. موسسه سازه های فولادی امریکا AISC در صفحه 4-4 از ویرایش نهم خود صریحا قید کرده است

پیچ و مهره هایی که عملیات حرارتی – سرمایش و گرمایش سریع و متناوب – روی آنها اجام شده است نباید جوشکاری و یا در معرض حرارت شدید قرار گیرند

دمای ایجاد شده برای جوشکاری سطوح فلزی بسیار بالا بوده و قابل مقایسه با دمای فرایند گالوانیزه گرم نمی باشد. اما آنچه روشن است بدون ذکر میزان حرارت این دو پروسه در کنار هم لیست شده اند.
رفرنس دیگری که درباره پیچ و مهره ها با استحکام بالا آورده شده است در استاندارد ASTM F1554 قید گردیده است
“Hot bending performed on heat-treated bar stock shall not have the temperature come within 100°F 56°C of the tempering stress relieve temperature of the heat-treat process at any location during hot bending and shall be allowed to air cool after bending.”
طبق این استاندارد اعمال هر گونه حرارت به پیچ و مهره در محدوده دمایی 56 درجه سانتی گراد بالاتر و یا پایینتر از دمایی که عملیات حرارتی روی پیچ و مهره های استحکام بالا صورت گرفته موجب تغییر در خواص مکانیکی آن می شود.
شاید مرتبط ترین رفرنس درباره فرایند گالوانیره گرم پیچ و مهره های استحکام بالا در استاندارد ASTM F2329 در قسمت 7.2.1.2 به شرح زیر آورده شده است
“Testing for mechanical properties is not necessary if the galvanizing process is carried out at a lower temperature than the stress relief or tempering temperature of the fasteners.”

طبق بیان بالا تست خواص مکانیکی برای پیچ و مهره هایی که فرایند آبکاری آنها در دمای نزدیک به عملیات حرارتی آنها انجام نگرفته است ضرورتی ندارد. این بدان معناست که پیچ و مهره هایی که عملیات حرارتی آنها در دمای برابر و یا کمتر از 450 درجه سانتی گراد صورت گرفته در اثر فرایند گالوانیزه گرم مورد تغییر مکانیکی خواص قرار گرفته و مواردی که عملیات حرارتی آنها در دماهای بالاتر از 450 درجه صورت گرفته بدون افت سختی و به راحتی آبکاری گالوانیزه گرم می شوند.

در زیر جدولی از دماهای انجام عملیات حرارتی برای استاندارد های مختلف پیچ و مهره آورده شده است

پیچ و مهره